U sarajevskoj Klinici za ginekologiju i porodiljstvo u proteklom periodu zabilježen je šokantan slučaj dugogodišnje narkomanke koja se porodila. Kako nezvanično saznajemo, i suprug porodilje je intravenozni ovisnik o heroinu, a žive u sarajevskoj općini Novi Grad.

Ovaj primjer iz sarajevske bolnice govori da je pojava majki ovisnica i njihovih beba, koje se rađaju navučene na drogu koju je ona konzumirala tokom trudnoće, sada izražena više nego ikad prije.

Rizične trudnoće

Stručnjaci tvrde da se novorođenče majke ovisnice slobodno može smatrati pasivnim ovisnikom. Kako će se beba razvijati nakon poroda, hoće li doživljavati krizu ili ne, zavisi od toga šta je majka uzimala dok je bila u drugom stanju, u kojoj količini i kako. 

Pojedina istraživanja pokazala su da se majke ovisnice tokom trudnoće ne kontroliraju redovno kod ginekologa. Najčešće žive u lošim higijenskim i socioekonomskim uvjetima tako da se svaka trudnoća ovisnica smatra izuzetno rizičnom. Nerijetko se dešava da se plod ne razvija normalno ili da majka rodi mrtvorođenče ili da ono umre naposredno nakon poroda.

Ovisnici zbog svog stila života češće imaju zdravstvene probleme, kao što su bakterijske i virusne infekcije te pothranjenost. Uravo zbog toga ovisnice imaju neredovne menstrualne cikluse i kasno prepoznaju znakove trudnoće. Alarmantna je činjenica da su majčini markeri na hepatitise i HIV u većini slučajeva pozitivni.

Zabrinjavajuće je to što je, kaže toksikologinja iz Mostara, dr. med. Filipa Markotić, na našem području nepoznat udio ovisnica među trudnicama i dojiljama.

- Zbog straha od diskriminacije, većina tih žena krije svoju ovisnost čak i od ginekologa. Sredstva ovisnosti lako prolaze kroz posteljicu i izravno djeluju na plod. Budući da ovisnici uglavnom koriste više vrsta droga istovremeno, teško je procijeniti učinak pojedine droge na plod. Uzimanje amfetamina se povezuje s višestrukim anomalijama, poput rascjepa usana i nepca, anomalija srca, anomalija žučnih vodova i krvarenja u mozgu, dok kokain značajno povećava rizik od anomalija srca - pojašnjava Markotić.

Djeca čije su majke konzumirale drogu, tokom odrastanja prolaze kroz određene životne krize, kaže Markotić te dodaje da ta djeca u odnosu na svoje vršnjake imaju slabiji uspjeh u školi, probleme s koncentracijom, poremećaje u ponašanju i psihomotorni nemir. 

Prvi simptomi

- Ovisnost ploda je veliki problem, posebno u situacijama kada trudnica naglo prestane s uzimanjem sredstava ovisnosti ili nakon poroda, jer dijete ima veliki rizik od razvoja apstinencijskog sindroma. Novorođenče koje ima apstinencijski sindrom, može biti praćeno sljedećim simptomima: nemir, razdražljivost, tremor, vriskavi plač, problemi s disanjem, problemi s dojenjem, povraćanje, proljev, povišena temperatura. Dojenje se ne preporučuje za heroinske ovisnice. Majke koje su u metadonskom programu odvikavanja, poželjno je da doje, jer ta djeca imaju manju stopu razvoja apstinencijskog sindroma. Ako se i razvije taj sindrom, onda je u takve, dojene djece u blažem obliku i traje kraće - rekla je Markotić.

Ona tvrdi da je vrlo bitno što ranije započeti s liječenjem beba ovisnica.

- Prognoza takvih trudnoća može se značajno poboljšati ako se osigura adekvatna multidisciplinarna zdravstvena njega. Također, takve trudnice trebaju i odgovarajuću psihološku pomoć te pomoć i potporu oko provođenja brige za dijete - zaključila je Markotić. 

Kokain 

Novorođenčad čije su majke bile navučene na kokain, u većini slučajeva imaju abnormalnosti moždanih ćelija, koje, generalno, iščezavaju nakon jednog do šest mjeseci, a nekada i do 12 mjeseci. Kokainu izložena novorođenčad prvih sedmica i mjeseci života imaju povećan rizik od sindroma iznenadne dojenačke smrti (SIDS).

Heroin

Novorođenčad rođena od majki ovisnica o heroinu, često su male težine, imaju manji opseg glave. Beba ispoljava simptome u zavisnosti od sadržaja majčine doze, dužine i vremena od posljednje doze do poroda te od trajanja majčine ovisnosti. Većina beba ispoljava simptome unutar prva 24 sata života. Uglavnom su podražljiva i često ekstremno aktivna. Periodi spavanja su skraćeni. Plač je često visokog tonaliteta. Te bebe uglavnom pate od poremećaja hranjenja, dijareje prećene dehidracijom, temperaturom i znojenjem.

Barbiturati

Simptomi se kod novorođenčadi uglavnom ispoljavaju kroz nemir i hiperaktivnost te povraćanje.

Alkohol

Simptomi kod majki ovisnica o alkoholu manifestiraju se unutar 24 sata, obično u prvih šest do 12 sati nakon poroda. Početni novorođenački simptomi su nemir, depresija premećaj sna...

Dijazepam

Ovisnost o dijazepamu odražava se na novorođenče tako da ono u prvih od dva do šest sati života osjeća nemir te je hiperaktivno. Dijazepam je visoko topiv u mastima koje prolaze posteljicu i akumuliraju se u tkivu fetusa. Nesposobnost da novorođenče izluči dijazepam obično se pokaže u nalazu urina.