Francuska je zemljama članicama Evropske unije (EU) poslala takozvani “non-paper” u kojem se traži “obnovljeni pristup” u procesu proširenja prema zemljama zapadnog Balkana. Od Evropske komisije (EK) traži se i da do januara 2020. godine objavi novu metodologiju u pristupnom procesu koja bi se primjenjivala prilikom otvaranja pristupnih pregovora sa zemljama kandidatima, piše Radio Slobodna Evropa.

RSE je imao uvid u ovaj dokument u kojem se naglašava da su “prespore” duboke političke, ekonomske i socijalne transformacije, koje su potrebne za buduće pristupanje Evropskoj uniji te da su nedovoljne konkretne koristi za građane u zemljama kandidatima.

U ovom dokumentu, zvanični Pariz potvrđuje “nedvosmislenu podršku” evropskoj perspektivi zemalja zapadnog Balkana i smatra da cijeli region pripada Evropi po svojoj historiji, kulturi i geografiji.

- Bliže veze s Evropskom unijom jedini su način da se ove države konsolidiraju, zasnivajući se na vladavini zakona i otvorenim i pluralističkim društvima, baveći se svojim ekonomskim i socijalnim razvojem - navodi se u francuskom dokumentu.

Principi na kojima Pariz insistira

Naime, prema francuskom stajalištu, takozvani obnovljeni pristup trebalo bi da se zasniva na četiri principa, koji obuhvataju:

   postepeno udruživanje

    strožije uvjete

    opipljivu korist

    reverzibilnost

- Krajnji cilj bio bi puno i potpuno pristupanje - podvlači se u ovom dokumentu.

Cjelokupan proces pridruživanja, prema francuskom stajalištu, trebao bi biti “postepeniji i podsticajniji”.

- Jednom kada se pregovori otvore, proces integracije više se ne bi zasnivao na otvaranju velikog broja tematskih poglavlja, već na nekoliko uzastopnih faza, koje bi formirale koherentne blokove politika i šemu koju je EU uspostavila, imajući u obzir specifične karakteristike svakog kandidata, gdje je to prikladno - navodi se u dokumentu.

Vladavina prava i osnovna prava, prema francuskom prijedlogu, ostali bi integralni zahtjev od trenutka otvaranja pregovora i ostali bi takvi u svim oblastima tokom procesa.

Također se predviđa da bi prelazak iz jedne faze u drugu bio detaljno izložen, a uglavnom bi se zasnivao na “stalnom, nepovratnom napretku u oblasti vladavine prava”.

Kandidatske zemlje morale bi prilagoditi svoje institucionalne i administrativne sposobnosti potrebi efikasnog učešća u različitim politikama. A konačno pristupanje, prema francuskom prijedlogu,odlučit će se na osnovu ispunjavanja opipljivih ciljeva ekonomske i socijalne konvergencije.

Francuska predviđa i dodatnu finansijsku pomoć u pretpristupnom procesu za Zapadni Balkan što podrazumijeva veće pretpristupne instrumente, ali i pristup strukturalnim fondovima koji su sada rezervirani samo za zemlje članice EU.

Ograničavanje pristupanja

Ključni prijedlog francuske države tiče se usvajanja principa reverzibilnosti, jer se smatra da bi to osiguralo kredibilitet i poticajnu prirodu procesa.

Zvanični Pariz je mišljenja da je ovaj princip potreban za rješavanje situacija u kojima država kandidat, djelimično ili uopće ne ispunjava određene kriterije, ili prestaje da ispunjava preuzete obaveze.

U tom slučaju, prema francuskom dokumentu, odgovor EU bio bi postepen i proporcionalan veličini i ozbiljnosti propusta, a kretao bi se od obustave finansijske pomoći pa sve do opće suspenzije, u slučaju da su dovedene u pitanje osnovne vrijednosti Evropske unije.

Koja je snaga „non-paper“ dokumenta

"Non-paper" je, inače, neformalni dokument koji se uglavnom iznosi u zatvorenim pregovorima unutar institucija EU, posebno među zemljama članicama i ima za cilj postizanje dogovora o nekom spornom političkom pitanju.

Francuska strana je u više navrata isticala neophodnost promjene pristupa u pregovorima o članstvu, te je otvaranje novih pregovora uvjetovala promjenom metodologije. Ovo je bio razlog zašto je Francuska na samitu Evropskog vijeća polovinom oktobra blokirala odluku o otvaranju pristupnih pregovora sa Sjevernom Makedonijom i Albanijom.