Dan RS ne može se obilježavati na 9. januara jer je to izraz političke volje samo jednog naroda, i to srpskog. To je prvi put ustvrdio Ustavni sud BiHjoš 2015. godine, kada je u presudi o tom danu, između ostalog, navedeno:
- Nesporno je da je izbor 9. januara za obilježavanje dana Republike u osporenom članu 3.b) Zakona o praznicima inspiriran 9. januarom 1992. godine kada je održana Skupština srpskog naroda u BiH, bez učešća pripadnika bošnjačkog i hrvatskog naroda i ostalih i donijeta Deklaracija, kao izraz političke volje samo jednog, srpskog naroda - navedeno je, između ostalog, u toj odluci Ustavnog suda BiH.
Potom je Ustavni sud Bosne i Hercegovine 29. marta prošle godine u predmetu broj U 2/18 usvojio zahtjev devet delegata Vijeća naroda Republike Srpske za ocjenu ustavnosti člana 2. stav 1. Zakona o danu Republike Srpske.
Tada je, između ostalog, utvrđeno da osporena odredba, koja glasi:„Na osnovu potvrđene volje građana Republike Srpske, 9. januar se utvrđuje kao dan RS“, nije u skladu s Ustavom BiH .
Historija 9. januara kao dana RS počela je na isti dan 1992. godine kada je u hotelu "Holiday Inn" u Sarajevu Skupština srpskog naroda proglasila takozvanu republiku srpskog naroda u Bosni i Hercegovini kao nezavisnu cjelinu unutar Bosne i Hercegovine, s ciljem da je pripoji Jugoslaviji, koja se tada već raspadala. Ta je odluka donesena jednostrano i bez drugih naroda i građana u BiH. Ta skupština održana je suprotno svim evropskim preporukama. Prema toj odluci, Republika Srpska trebala je ostati sastavni dio Jugoslavije.
Od tog dana, u ovom bh. entitetu većinska srpska vlast 9. januar obilježava kao svoj praznik i krsnu slavu, kršeći pritom odluku Ustavnog suda BiH.
Bošnjaci i Hrvati u RS proteklih godina nisu slavili 9. januar kao dan tog entiteta. Inače, smatra se da je 9. januara 1992. godine ozvaničen početak politike podjela, zločina i genocida.
U Mišljenju Venecijanske komisije ukazano je na to da izbor 9. januara za obilježavanje Dana Republike kao praznika entiteta može biti problematičan, između ostalog, zbog činjenice da Deklaracija predstavlja jednostrani akt koji nisu podržali ostali, nesrpski narodi koji žive u Republici Srpskoj.
Međutim, ni raniju presudu Ustavnog suda BiH vlasti u Republici Srpskoj nisu priznale, pa su u septembru 2016. održale referendum o danu RS.
Ustavni sud BiH poništio je rezultate tog referenduma. Narodna skupština RS zatim je donijela novi zakon o praznicima, gdje je uvrstila i spomenuti referendum kao argument za obilježavanje 9. januara kao dana RS. Tako je NSRS djelimično izmijenila zakon o praznicima, ali i dalje nije bila ispoštovana odluka Suda.
No, i nakon što je Ustavni sud BiH odlučujući prošle godine po apelaciji devet delegata, Bošnjaka i Hrvata, u Vijeću naroda Republike Srpske ocjenjivao i izmijenjeni zakon i utvrdio da 9. januar ne može biti dan RS, on se danas slavi u Banjoj Luci.
