Ima sličnosti, iako je puno više razlika, između tek minule berlinske konferencije o Balkanu i Maršalovog plana za Evropu iz 1947. godine. Da ne govorimo o danas totalno drugačijem historijskom kontekstu.

Iako je okupljanje u Berlinu Angelin samit - a Maršalov bi se plan za obnovu tada tenkovima razorene Evrope mogao definirati i „nastavkom rata drugim sredstvima“ - nema sumnje u to da je sastanak pod pokroviteljstvom njemačke kancelarke Merkel, također, pokušaj zaustavljanja ruske ekspanzije na Balkanu ove 2014. godine.

Milijarde za promjene

Sličnost je i u tome što je „Angelin samit“ infrastrukturno orijentiran kroz kilometre novih autoputeva i željezničkih magistrala. I što je još na startu poprimio investicionu aromu nekog novog Maršalovog plana. Stvarna snaga berlinske konferencije o Balkanu jednako je izvorno politička.

Maršalov plan, koji je dobio ime po američkom generalu i državnom tajniku Džordžu Maršalu (George Marshal), za samo četiri godine, od 1947. do 1951., doista je promijenio Evropu. Ne samo po broju novih asfaltnih cesta već je, s oko 13 milijardi američkih dolara, promijenio i ideološku mapu kontinenta.

U Njemačkoj, ali i u politički ambivalentnoj Italiji, Francuskoj i Grčkoj, Amerikanci su željeli zaustaviti kloniranje sovjetskog „socijalizma“ i suprotstaviti se čak i evropski mutiranom modelu takvog uređenja. Uglavnom su i uspjeli.

Dvije godine nakon završetka Drugog svjetskog rata Jugoslavija je odbila primiti američku pomoć, upravo iz ideoloških razloga. Ironično, zato se na Zapadu zadužila do grla. Arhivi kazuju da su američki diplomati u depešama iz Beograda Tita tada razočarano nazvali „satelitom i agentom Moskve“.

Nije suludo pitanje šta bi se dogodilo da je Jugoslavija pristala na Maršalov plan. Da je pristala na reforme i postepenu demokratizaciju. Jer Evropa se, kako-tako, mirno ujedinila, a Jugoslavija raspala u krvi.

Pitanje svih pitanja danas jeste je li berlinska konferencija za BiH mjesto očekivanog prelaska iz dejtonske u „briselsku fazu“, preko ulaska u novu „berlinsku“ - nešto jasniju etapu. Konačno, neka događanja idu u koristi BiH, bez posebnog angažmana. Osim što je kroz svoju noviju povijest često bivala kolateralna šteta, Bosna bi uskoro mogla ušićariti na tuđoj muci i nevolji.

Ukrajina, koja je trenutno evropski prioritet, mogla bi ubrzati procese zajedničkog balkanskog približavanja ka EU, u čijem je epicentru upravo zbog dejtonskih (ustavnih) falinki - Bosna i Hercegovina.

U Berlinu se vidjelo i kako je Srbija na svom evropskom putu odmakla brže i zbog toga što ju je urgentno trebalo čupati iz kandži ruskog medvjeda. I ostali moraju proći kroz vlastitu katarzu.

Mnogima je nakon Berlina jasno da će se u Bosni „poslije izbora“, što je vremenska odrednica koju je najavila Merkel, vjerovatno dogoditi i bosanski Sanader(i).

Paranoja i iluzija

U proteklih skoro 20 godina nakon Dejtona bh. država i njeni vlastodršci, uključujući prevrtljivi nevladin sektor koji je trebao promijeniti mentalitet bosanskog građanstva da se iščupa iz ralja nacionalnih dušebrižnika, a nije, proćerdali su već jedan mini „Maršalov plan“, vrijedan više od pet milijardi dolara.

Najvažnije je, međutim, da je Berlin dodatno pokopao i planove o „mogućem“ dejtonskom „anšluzu“ (pripajanju) dijela Bosne Srbiji (od čega je strahovao Holbruk). O tome u RS bez prestanka trube. Banja Luka, vjerovatno, neće uspjeti zadugo ostati ni antievropski „trojanski konj“ Vladimira Putina.

Manje je znano da ovaj ruski predsjednik odavno lamentira s dozom razuma. „Onaj ko ne žali za raspadom Sovjetskog saveza, nema srca“, rekao je Putin. Ali „onaj ko priziva njegovo obnavljanje, nema mozga“, dodao je, podsjećajući šta je to realpolitika. Nažalost, i zaprijetio je: „Neka niko ne gaji iluzije da može ostvariti vojnu premoć nad Rusijom. Mi to nikada nećemo dozvoliti.“

Kada je Amerika, prije više od 60 godina, pokrenula Maršalov plan, Evropa se još nije bila oslobodila straha da bi 60 ruskih divizija moglo pregaziti sve do Atlantskog okeana za samo sedam dana.

Teško je povjerovati da danas neko pati od iste paranoje ili da, poput Milorada Dodika, vjeruje u iste iluzije. Jer, prema berlinskom voznom redu, u Evropu se putuje „brzim preko Bosne“.