NA DANAŠNJI DAN

Aleksa Šantić: 156. godišnjica rođenja jednog od najvećih bh. pjesnika

Danas je ponedjeljak, 27. maj/svibanj 2024. godine, do kraja godine preostalo je još 218 dana

Aleksa Šantić. wikipedia.org

I.P.

27.5.2024

Na današnji dan 1868. godine, u Mostaru je rođen Aleksa Šantić, jedan od najvećih i najpoznatijih bh. pjesnika i jedan od predstavnika novije lirike u Bosni i Hercegovini. Šantić je pohađao i završio trgovačku školu u Trstu, a zatim i u Ljubljani. Nakon toga se vratio u svoj rodni grad, Mostar i, uprkos protivljenju porodice, posvetio se pisanju pjesama te ih objavljivao u brojnim časopisima: „Golub“, „Bosanska vila“, „Nova Zeta“, „Javor“, „Otadžbina“... U aprilu 1896. godine, zajedno s prijateljima i piscima Jovanom Dučičem i Svetozarom Ćorovićem, koji je bio i Aleksin zet, oženjen njegovom sestrom Radojkom, pokreće i uređuje časopis za zabavu, pouku i književnost „Zora“.

Nesretni ljubavni život postao mu je inspiracija iz koje su se rodili najljepši stihovi njegove ljubavne poezije, a u kojima se osjeća i veliki utjecaj sevdalinke, bosanskohercegovačke tradicionalne lirske pjesme, koju također karakterizira motiv ljubavne čežnje.

„Emina“

Sinoć, kad se vraćah iz topla hamama,
Prođoh pokraj bašte staroga imama;
Kad tamo u bašti, u hladu jasmina,
S ibrikom u ruci stajaše Emina.

Kada čitamo ove stihove, kao da čujemo melodični glas našeg poznatog sevdalije Himze Polovine, koji je svojom bravuroznom izvedbom „Eminu“ proslavio, pa je i danas popularna i često pjevana, ne samo u Bosni i Hercegovini nego i cijeloj našoj regiji. Međutim, manje se zna da je ovu prelijepu pjesmu napisao Aleksa Šantić, jer, iako je riječ o pravom književnom tekstu, često je svrstavaju u sevdalinke. I druge njegove pjesme, poput „Pod jorgovanom“ i „Što te nema“ pjevaju se kao sevdalinke.

Dan Šantićeve sahrane opisan je u knjizi Josipa Lešića „Roman o pjesniku“, u kojoj je navedeno da su u Mostar stizale brojne delegacije iz svih krajeva Hercegovine, mnogi su pješačili i 50 kilometara da bi ispratili svog omiljenog pjesnika na vječni počinak.

Šantić je živio kratko, samo 56 godina. Preminuo je 2. februara 1924. godine, usljed teške, u to vrijeme neizlječive bolesti – tuberkuloze, ali je ostavio vječni pečat u svojim pjesmama.

Nikolo Paganini. wikipedia.org

Umro italijanski virtuoz na violini i kompozitor Nikolo Paganini

1840. - Umro italijanski virtuoz na violini i kompozitor Nikolo Paganini (Niccolo), čijoj su vještini savremenici pridavali magične moći. Majstorstvom sviranja violine i literaturom za taj instrument Paganini je obilježio, ne samo period u kojem je živio i stvarao, nego i historiju muzike uopće. Vladao je violinom kao niko ni prije ni poslije njega, te mnogo komponovao, između ostalog, pet violinskih koncerata, čuvena 24 kapriča za solo violinu, kamernu muziku.

1910. - Preminuo njemački bakteriolog Robert Koh (Koch), jedan od osnivača bakteriologije, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1905. Otkrio je 1882. bacil tuberkuloze, skinuvši veo tajne s opake bolesti koja je kosila u 19. vijeku. Izolovao je i bacil antraksa i pronašao izazivača kolere, epidemijske bolesti koja je u srednjem vijeku uništavala cijele gradove, ispitivao je afričku spavaću bolest, tifus, malariju i prvi primijenio liječenje kininom.

1913. - Rođen Enver Čolaković, bosanskohercegovački pisac, pjesnik i prevodilac. Radio je i kao profesor, pozorišni režiser, korektor i urednik. Studirao je matematiku i fiziku u Beogradu i Budimpešti, a historiju u Zagrebu. Pisati je počeo kao dječak, i to na dva jezika: bosanskom i mađarskom. U periodu do 1945. objavio je više pripovijedaka i eseja te roman “Legenda o Ali-paši”. Ostavio je u rukopisu pet romana, više pripovijedaka i pjesama. Umro je 18. augusta 1976. od posljedica srčanog udara.

1937. - Poslije više od četiri godine gradnje u San Francisku pušten u saobraćaj "Golden gejt", jedan od najvećih mostova u svijetu, koji je ubrzo postao simbol tog američkog grada.

1964. - Umro indijski državnik Džavaharlal Nehru, jedan od osnivača pokreta nesvrstanih. Po povratku sa studija u Engleskoj postao je advokat, ali se ubrzo posvetio politici i borbi za nezavisnost Indije, postavši sljedbenik "arhitekte" indijske nezavisnosti Mahatme Gandija. Po sticanju nezavisnosti Indije 1947. postao je prvi premijer i šef diplomatije. U spoljnoj politici je nastojao da očuva neutralnost Indije, zauzimajući se za aktivnu miroljubivu koegzistenciju.

Masakr u Ferhadiji. radiosarajevo.ba

Počinjen masakr u Ferhadiji

1992. - Počinjen masakr u sarajevskoj ulici Ferhadija, jedan od najstravičnijih zločina u historiji Sarajeva. Naime, pripadnici srpskih agresorskih snaga, zločinci sa Borija, usmrtili su 26, a ranili 108 građana Sarajeva koji su tog dana čekali u redu za hljeb. Za ovaj, kao i mnoge druge zločine tereti se haški optuženik i jedan od najvećih zločinaca Ratko Mladić.

Toga dana poginuli su: Nedžad Abdija, Ismet Ašćerić, Ruždija Bektešević, Snježana Biloš, Predrag Bogdanović, Vladimir Bogunović, Vasva Čengić, Gordana Ćeklić, Mirsad Fazlagić, Emina Karamustafić, Mediha Omerović, Bahrija Pilav, Mila Ruždić, Mile Ružić, Abdulah Sarajlić, Sulejman Sarajlić, Hatidža Salić, Galib Sinotić, Sreten Stamenović, Srećko Šiklić, Božica Trajeri-Pataki, Vlatko Tanacković, Srećko Tanasković, Tamara Vejzagić-Kostić, Jusuf Vladović i Izudin Zukić.

2011. - Umro Džil Skot-Heron (Gil Scott-Heron), američki džez muzičar, pjesnik, pjevač i pisac, jedan od utemeljitelja repa. Poznat je po svojim minimalističkim perkusijama "spoken word" poezije i političkog izražavanja, odnosno radu kao izvođač govora tokom 1970-ih i 1980-ih godina, čime je utro put nastanku rep muzike.

Vlasnik autorskih prava © avaz-roto press d.o.o.
ISSN 1840-3522.
Zabranjeno preuzimanje sadržaja bez dozvole izdavača.