RETROSPEKTIVA

Atentati koji su šokirali svijet: Neki od njih su promijenili historiju

Obično u ovim slučajevima postoji jasan motiv kao što su ljubomora, politički ili religiozni idealizam, naručeno ubistvo, osveta itd

Martin Luther King - Avaz
Lee Harvey Oswald - Avaz
Gaj Julije Cezar    - Avaz
fajsal - Avaz
Alexander Litvinenko - Avaz
+6
Dž. R.

15.5.2024

Atentat je ubistvo pojedinca, koji je obično poznata slavna ličnost, političar, vjerska ličnost ili kraljevska osoba. Obično u slučajevima atentata postoji jasan motiv kao što su ljubomora, politički ili religiozni idealizam, naručeno ubistvo, osveta itd. Na ovoj listi su navedene okolnosti oko smrti 10 najpoznatijih uspješnih atentata u svjetskoj historiji. 

1. Džon Fitdžerald Kenedi

Džon Fitdžerald Kenedi (John Fitzgerald Kennedy) je bio 35. predsjednik Sjedinjenih Država. Služio je od 20. januara 1961. do svoje smrti 22. novembra 1963. Njegovo predsjedništvo bilo je jedno od najzanimljivijih događaja u 20. vijeku.

Svemirska trka, Američki pokret za građanska prava, kubanska raketna kriza, izgradnja Berlinskog zida i početak Vijetnamskog rata, sve se to dogodilo tokom njegovog predsjedavanja. Uprkos tome što postoje stotine svjedoka njegovog ubistva, do danas postoji velika konfuzija oko Kenedijeve smrti, što mnoge navodi da sumnjaju u zavjeru.

Nešto prije 12:30 popodne, Kenedi je putovao kroz Dallas u svojoj limuzini s otvorenim krovom. Potom su ispaljena tri hica iz puške velike snage, a Kenedi je ubrzo preminuo u bolnici.

Za njegovo ubistvo optužen je Li Harvi Ozvald (Lee Harvey Oswald). Ovo ubistvo je posebno zanimljivo mnogim teoretičarima zavjere pogotovo jer je on ostao pri tvrdnji da je nevin sve dok nije preminuo.

Među optuženima su također bili FBI, Kuba, CIA ili SSSR. Mnogi vjeruju da je među ovim grupama mogla postojati zavjera. Nikada nije bilo uvjerljivih dokaza koji bi dokazali da je Ozvald djelovao sam ili da je čak bio umiješan u ubistvo. Uprkos brojnim istragama, smrt je i dalje obavijena velom misterije. 

2. Franc Ferdinand

Nadvojvoda Austrije Franc Ferdinand, a samim tim i austrijski prijestolonasljednik se u velikoj mjeri smatra katalizatorom za početak Prvog svjetskog rata. 28. juna 1914. bio je u posjeti Sarajevu, što je tada bilo vrijeme teritorija Austrije. Dok su se vozili u autu sa otvorenim krovom, njega i njegovu suprugu Sofi ubili su pripadnici Crne ruke, srpske grupe koja je pokušavala da stekne nezavisnost svih država koje je Austro-Ugarska pripojila. Prvi svjetski rat je počeo dva mjeseca nakon atentata, kada je austrougarska objavila rat Srbiji. Ova objava rata pokrenula je domino efekat širom Evrope u kojem su svi saveznici Srbije objavili rat Austrougarskoj i svim njenim saveznicima. U vrijeme njegovog ubistva, Ferdinand je imao 50 godina.

3. Julije Cezar

Julije Cezar je bio rimska politička i vojna ličnost u 1. vijeku p.n.e. Bio je uspješan vojskovođa i nakon značajnog uspjeha započeo je građanski rat u Rimskoj Republici. Nakon toga je proglašen diktatorom.

Međutim, neki senatori u Rimu bili su razočarani onim što je Cezar uradio, pa su isplanirali atentat. Dok je prolazio pored Pompejevog teatra, Cezara je zaustavila grupa senatora da pročita lažni zakon kojim se navodno vraća vlast Senatu. Kada je Cezar to uradio, bio je izboden. Prema historijskim dokazima, bilo je prisutno čak 60 senatora. Nakon što je Cezar uboden, pokušao je da pobjegne, ali je pao i na podu je potom bio 23 puta izboden. Imao je 23 uboda nožem. Njegova smrt označila je kraj Rimske republike, a iz krvavih posljedica nastalo je Rimsko Carstvo. U trenutku smrti, Cezar je imao 57 godina.

4. Ejbrehem Linkoln

Ejbrehem Linkoln (Abraham Lincoln) je bio 16. predsjednik Sjedinjenih Država, a obnašao je dužnost od 1861. do 1865. Džon Vilks But (John Wilkes Booth) je bio špijun Konfederacije, koji je postao ljut na predsjednika zbog njegove podrške slobodama Afroamerikanaca te je postao odlučan u namjeri da ubije Linkolna. 14. aprila 1865. Linkoln je išao u pozorište, a uz prisustvo samo jednog tjelohranitelja koji je lutao pozorištem, But je iskoristio svoju priliku. Sačekao je dok se smijeh ne ispuni pozorištem i pucao predsjedniku u glavu. But je pobjegao, ali je dvanaest dana kasnije uhvaćen i ubijen. Linkoln je u trenutku smrti imao 56 godina.

5. Martin Luter King

Martin Luter King (Luther) je bio glavni čovjek iza američkog pokreta za građanska prava. Pokret je bio pokušaj da se ukine rasna diskriminacija Afroamerikanaca. Sam King je bio crnac. Dana 4. aprila 1968., dok je stajao na balkonu svoje motelske sobe na drugom spratu, izvršen je atentat na njega.

Nakon atentata došlo je do nereda u preko 60 gradova širom SAD-a, a pet dana kasnije predsjednik Džonson (Johnson) je proglasio dan žalosti. Dva mjeseca kasnije, odbjegli osuđenik Džejms Irl Rejl (James Earl Ray) je uhvaćen u Londonu i izručen u Tennessee gdje se suočio s optužbom za ubistvo protiv Kinga. Rey je bio bijelac koji se protivio Afro-američkom pokretu za građanska prava.

6. Malkolm Iks

Malkolm Iks (Malcolm X), bio je američki crni muslimanski ministar. Često je viđen kao čovjek koji stoji iza pokreta Black Power iz 1960-ih i 1970-ih u kojem su se Afroamerikanci radikalizirali i tjerali ka slobodi i zadobivanju poštovanja svojih sugrađana. Malcolm je ranije bio pripadnik Nacije islama, međutim, postao je sunitski musliman.

Očigledno, nakon ovoga, Nacija islama je izdala naredbu za ubistvo Malkolma Iks-a. 21. februara 1965. Malkolm je počeo da drži govor kada je čovjek projurio kroz gomilu i upucao ga iz pištolja. Pridružila su se još dvojica muškaraca, a na koncu je upucan ukupno 16 puta. Trojica muškaraca koji su ga ubili bili su pripadnici Nacije Islama. Uprkos tome što su ga često označavali kao hladnokrvnog radikala i prijetnju, svijet je bio simpatičan prema Malkolmu nakon njegovog ubistva.

8. Džon Lenon

Džon Lenon (John Lennon) je bio jedan od osnivača The Beatlesa, koji je postigao svjetski uspjeh kao član benda, ali i kao mirovni aktivista. On je bio u Njujorku, 8. decembra 1980., a dok se vraćao u hotel te večeri, jedan čovjek je uzviknuo njegovo ime. Dok se Lenon okrenuo, muškarac je pucao u četiri puta. Lenon je zatim uletio u hotel i srušio se. Dok se to dešavalo, atentator Mark Dejvid Čepmen (David Chapman) ispustio je oružje i sjeo na ulicu, čekajući da bude uhapšen. Optužen je za ubistvo i do danas je u zatvoru. Njegova motivacija za ubistvo je nejasna.

9. Gandi

Gandi je 30. januara 1948. godine upucan i ubijen dok je bio u svojoj noćnoj šetnji na zemljištu Birla Bhavan (Birla House) u New Delhiju. Atentator, Nathuram Godse, bio je hinduistički radikal povezan s ekstremističkim hinduističkim Mahasabhom, koji je smatrao Gandija odgovornim za slabljenje Indije insistiranjem na isplati Pakistanu.

Godse i njegov saučesnik Narayan Apte kasnije su suđeni i osuđeni, a pogubljeni su 15. novembra 1949. 

10. Šinzo Ejb

Bivši japanski premijer Šinzo Ejb (Shinzo Abe) ubijen je u atentatu kojeg je na njega izveo bivši marinac japanskih pomorskih odbrambenih snaga. Ubistvo je duboko potreslo Japan, a iz cijelog svijeta su došle riječi osude ubistva i podrške japanskom narodu.

Kroz historiju nisu bili rijetki atentati na političke dužnosnike, a neki su ostavili i dugotrajne posljedice po civilizaciju. Od najstarijih vremena zavjerenici su smatrali da će ubistvom vodećih ličnosti moći zaustaviti ili preokrenuti političke procese u zemlji, a nerijetko su motivi atentatora ostajali nepoznati.

Ubistva visokih dužnosnika su često iza sebe formirala teorije zavjera koje su trebale da ukažu na neke dublje, od šire javnosti sakrivene, namjere ubice.

11. Li Harvi Ozvald

Li Harvi Ozvald (Lee Harvey Oswald) je bio bivši marinac za kojeg vlada Sjedinjenih Država tvrdi da je odgovoran za atentat na predsjednika Džona F. Kenedija (John F. Kennedy). Bez obzira da li je to istina ili ne, Ozvald je i sam ubijen dva dana nakon smrtonosnog atentata na predsjednika u podrumu policijskog štaba u Dalasu od strane Džeka Rubija (Jacka Rubyja), vlasnika noćnog kluba u Dallasu koji je povezan s organiziranim kriminalom. Rubi je očigledno bio uznemiren i ljut zbog ubistva predsjednika i tražio je osvetu. Ozvald je strijeljan 24. novembra 1963. i umro je kasnije te večeri, u dobi od 24 godine.

12. Aleksandar Litvinjenko

Aleksandar Litvinjenko (Alexander-Litvinenko) je bio agent ruskog KGB-a, postao disident i mogući agent MI6. Njemu je pozlilo, 1. novembra 2006., nakon što je jeo u londonskom suši restoranu Itsu. Dok je jeo u restoranu, dobijao je dokaze o drugom ubistvu. Litvinjenkovo stanje se pogoršalo 3. novembra i on je hitno prevezen u Opću bolnicu Barnet u Londonu. Umro je tri sedmice nakon hospitalizacije bolujući od akutnog radijacijskog sindroma uzrokovanog izlaganjem radioaktivnom polonijumu-210.

Incident je dobio veliku medijsku pokrivenost širom svijeta, vjerovatno zbog sličnosti u slučaju sa holivudskim špijunskim filmovima. Sada je prihvaćeno da je Litvinjenko otrovan šoljicom čaja u svojoj hotelskoj sobi. Niko nije osuđen za ubistvo, međutim, postoje sumnje u umiješanost ruske vlade. Litvinjenko je umro u 44.

13. Kralj Fejsal

Kralja Saudijske Arabije Fejsala bin Abdulaziza Al Sauda ubio je 25. marta 1975. godine Fajsal bin Musaid (Faisal), sin njegovog polubrata. Motivi za ovo ubistvo nikada nisu razjašnjeni i teorije su se kretale od osvete zbog smrti ubicinog brata, preko mentalne nestabilnosti pa do zavjere CIA. Ubica je osuđen i javno pogubljen.

Fejsal je za vrijeme svoje vladavine od 1964. godine proveo niz reformi koje su za cilj imale modernizaciju Saudijske Arabije, a u svjetskoj javnosti je ostao najviše zapamćen po nametanju naftnog embarga zapadnim zemljama zbog njihove podrške Izraelu za vrijeme Yom Kippurskog rata. Tokom vladavine ograničio je utjecaj islamske uleme na politiku u Saudijskoj Arabiji.

Vlasnik autorskih prava © avaz-roto press d.o.o.
ISSN 1840-3522.
Zabranjeno preuzimanje sadržaja bez dozvole izdavača.