Naučnici John O'Keefe i bračni par May-Britt i Edvard Moser ovogodišnji su dobitnici Nobelove nagrade za medicinu, saopštio je danas Institut Karolinska u Stokholmu.

Institut je naveo da se pola nagrade dodjeljuje američko-britanskom naučniku O'Keefeu, a druga polovina norveškom paru Moser.

U saopštenju se navodi da su naučnici nagrađeni "za otkriće ćelija sistema prostorne orijentacije u mozgu", što omogućava kretanje.

"Otkriće ta tri naučnika riješilo je problem za čijim su rješenjem stoljećima tragali naučnici i filozofi: kako mozak stvara mapu prostora koji nas okružuje i kako jedinka nalazi put kroz složeno okruženje", navodi se u saopštenju.

O'Keefe je 1971. godine otkrio prve komponente sistema prostorne orijentacije u mozgu.

Naučnik je identifikovao nervne ćelije u dijelu mozga zvanom hipokampus, koje se aktiviraju kada je neko na određenom mjestu u nekoj prostoriji. Kako se osoba kreće, aktiviraju se druge ćelije, također u hipokampusu.

O'Keefe je, sprovodeći eksperiment nad laboratorijskim pacovima, otkrio da mozak na taj način stvara "mapu kretanja" ili pozicioniranja.

Nakon više od tri decenije, norveški naučni par Moser je otkrio ključnu komponentu sistema prostorne orijentacije mozga.

May-Britt i Edvard Moser identifikovali su još jednu vrstu nervnih ćelija nazvanu "nervna rešetka" koja stvara koordinaciju nerava u tom sistem što omogućava precizno kretanje u prostoru.

Naknadnim istraživanjem Norvežana otkriveno je kako te ćelije određuju tačan položaj u prostoru.

Kasnije je otkriveno da pacijenti s Alzajmerovom bolešću imaju oštećenje na hipokampusu zbog čega gube smisao za prostornu orijentaciju.

"To okriće sistema kretanja u mozgu omogućilo je da naučnici bolje shvate mehanizam kretanja ljudi i kako njegov gubitak u određenim bolestima utiče na kognitivne funkcije čovjeka", navodi se u saopštenju Insituta.

John O'Keefe, rođen 1939. godine u Njujorku, doktor je fiziološke psihoholgije. Od 1987. godine radi na Univerzitetu u Londonu gdje je imenovan za profesora kognitivne neuronauke.

May-Britt Moser, rođena 1963. godine u Norveškoj, doktor je neuronauke i direktorka centra kognitivne neuronauke u Trondhejmu.

Njen suprug Evdard, rođen 1962. godine, takođe Norvežanin, doktorirao je neurofizilogiju u Edinburgu i tokom postdoktoriskih studija intenzivno je sarađivao je sa O'Keefeom u Londonu.