Tim naučnika s Instituta za genetičko inžinjerstvo i biotehnologiju (INGEB) Univerziteta u Sarajevu uradio je i bosanskohercegovačkoj javnosti predstavio prvu 3D rekonstrukciju lica, izgleda čovjeka iz perioda srednjovjekovne Bosne, a na bazi genetičkih informacija iz arheoloških uzoraka.

Skeletni ostaci

Rezultat je to naučnoistraživačkog projekta naziva "Lice srednjovjekovne Bosne" koji su realizirali naučnici s Univerziteta u Sarajevu, predvođeni direktorom Instituta Narisom Pojskićem, kao i profesori: Edin Bujak, Jasmina Čakar, Mirela Džehverović, Amela Pilav, Belma Jusić, Lejla Pojskić, Naida Kadrić-Lojo, Samra Terzić, Ozgur Bulut.

Primarni zadaci istraživanja su bili genetički, antropološki, odontološki, historijsko-arheološki aspekti stanovnika koji su živjeli u Bosni prije nekoliko hiljada godina.

Riječ je o izgledu srednjovjekovnog čovjeka čiji su skeletni ostaci otkriveni u sarkofagu na lokalitetu Potkriž u mjestu Divičani kod Jajca.

Profesor Bujak je podsjetio da su iskopavanja obavljena 2015. godine. Od tada pa do danas dobivaju nove podatke o ljudima koji su živjeli i na toj nekropoli, ali i drugima koje istražuju.

Na pitanje zašto su izabrali ovog čovjeka, Bujak je kazao kako je na osnovu tog sarkofaga bilo moguće zaključiti da je riječ o istaknutijem članu lokalnog plemstva i da su njegovi skeletni ostaci zbog tog sarkofaga bili bolje očuvani, što je doprinijelo da kasnije analize budu lakše obavljene.

- On je živio u periodu 14.i 15. stoljeća u Divičanima, a sahranjen je u sarkofagu ispod zanimljivog stećka bosanskog sljemenaka - rekao je Bujak.

Ovakva rekonstrukcija, dodao je, nastavak je priče, odnosno pokušaj da što više saznamo o životu srednjovjekovnog bosanskog čovjeka, jer su historijski izvori često ograničeni ili rijetki pa tako fali mnogo detalja o životima srednjovjekovnog čovjeka.

- Antropološke i genetičke analize pokazale su da su to naši preci. Rekonstruisan izgled čovjeka to samo potvrđuje - kazao je u izjavi za Fenu prof. Bujak.

Na osnovu skeletnih ostataka, naveo je, da se zaključiti da je taj srednjovjekovni čovjek imao bolesti koje su karakteristične za teži život i rad, a to se manifestiralo na kostima i zubima (oboljenja kičme, patološke promjene na zubima).

I profesorica Čakar je zaključila da ne postoji statistički značajna razlika u genetičkoj strukturi srednjovjekovne populacije i današnje bh. populacije. Konkretno, postoji kontinuirani tok gena srednjeg vijeka do danas, odnosno, mi smo preci osoba u srednjem vijeku koji su živjeli na prostoru srednjovjekovne Bosne.

Rekonstrukcija žene

Primarni zadaci istraživanja, podsjetio je profesor Pojskić, bili su genetički, antropološki, odontološki, historijsko-arheološki aspekti stanovnika koji su živjeli u Bosni prije nekoliko hiljada godina.

- Naša molekularno-genetička baza danas ima 150 jedinki, što je daleko najveća baza ne samo u regiji, nego i šire. Trenutno se radi na sekvenciranju genoma i drugim interdisciplinarnim analizama jedinki iz prahistorijskog perioda, skoro 3.000 godina starim uzorcima – rekao je Pojskić.

Na kraju projekta „Lice srednjovjekovne Bosne“ moći će da se sagleda genetička struktura tadašnje populacije.

Srednjovjekovni čovjek bi mogao biti izložen u nekom od institucija kulture, kao što je Zemaljski muzej BiH, a ima obećanja da takav jedan primjerak bude i u Jajcu.

Bilo bi dobro, smatra profesor Bujak, obaviti rekonstrukciju žene, kako bi se dobio drugačiji pogled. U nekropoli su i skeletni ostaci, a DNK analiza je potvrdila da su tu sahranjeni i njegova majka i brat.