Na današnji dan 1955. godine, u Zagrebu je rođena hrvatsko-američka filmska, pozorišna i TV glumica Mira Furlan. Bila je jedna od najpopularnijih, najljepših i najseksepilnijih glumica bivše Jugoslavije, a međunarodnu slavu je stekla ulogama u američkim televizijskim serijama „Babylon 5“ i „Izgubljeni“.

Mirin otac Ivan bio je istaknuti naučnik, a majka profesorica francuskog jezika. Nakon što je diplomirala, 1978. godine, na Akademiji za kazalište i film u Zagrebu, Mira je upisala i studij engleskog i francuskog jezika na Filološkom fakultetu, te počela glumiti na daskama Hrvatskog narodnog kazališta u Zagrebu, u kome je tokom karijere odigrala veliki broj predstava za koje je nagrađivana. Neke od njih su: „Dundo Maroje“ (Petrunjela), „Šteta što je kurva“ (Anabela), „Mizantrop“ (Celimena), „Mjesec dana na selu“ (Natalija Petrovna), „Dubik“ (Lea), „Glorija“ (Glorija), „Hamlet“ (Ofelija), „Alfa Beta“, „Roman o tri ljubavi“, „Majka hrabrost“, „Tri sestre“...

Brojne pozorišne i filmske uloge

Gostovala je u mnogim pozorištima i glumila u brojnim filmovima bivše Jugoslavije, te je 1980-ih godina Mira bila jedna od vodećih hrvatskih i jugoslavenskih filmskih glumica. Najpoznatiji filmovi u kojima je Mira odigrala briljantne uloge su “Kiklop” (1982.) Antuna Vrdoljaka, “U raljama života” (1984.) i “Za sreću je potrebno troje” (1986.) Rajka Grlića te “Lepota poroka” (1986.) Živka Nikolića. Za ulogu Enke u filmu „Kiklop“ i Jaglike u filmu „Lepota poroka“ dobila je Zlatne arene.

Godine 1986., upoznala je srbijanskog reditelja Gorana Gajića za kojeg se i udala, te s kojim se, usljed nemilih dešavanja i ratnih sukoba u Jugoslaviji, u novembru 1991. godine odselila u Njujork, u SAD. Naime, 1991. godine Hrvatsko narodno kazalište u Zagrebu otpustilo ju je zbog odbijanja da napusti Beogradsko pozorište, nakon čega je doživjela javno blaćenje u nekoliko hrvatskih medija, napuštanje kolega i prijatelja, a čak je dobijala i anonimne prijetnje. Ilegalno joj je oduzet stan u Zagrebu, 1992. godine, koji joj je vraćen tek nakon 16 godina.

Život u SAD

Kada se preselila u SAD, igrala je u predstavi „Antigona“ koju je režirao njen suprug. Osvojila je nagradu „Dramalogue“ za najbolju pozorišnu ulogu u Los Anđelesu. Također je glumila u Lorkinoj „Đermi“, koja je izvođena u Indiana Repertory Theatreu. Godine 2002., igrala je Medeju u istoimenoj predstavi Ulysses kazališta na Brionima. Godine 2015., postala je stalna članica ansambla HNK Ivana pl. Zajca Rijeka. Glumila je u predstavama: „Kasandra“, „Ko se boji Virdžinije Vulf“ i „Jesenja sonata“.

U seriji „Vratiće se rode“, koju je režirao njen suprug Goran, 2008. godine, Mira je tumačila epizodnu ulogu. Bila je članica žirija Libertas filmskog festivala u Dubrovniku 2010., a 2012., 2013. i 2014. godine bila je gošća Festivala kulture i snova koji je održan u Kuli Jankovića. Na Filmskoj akademiji u Los Anđelesu počela je predavati 2014. godine, a zatim i na New York Film Academy.

Pjevačka i spisateljska karijera

Mira je jedno ljeto bila pjevačica rok benda „Le Cinema“. Snimila je albume: „Mira Furlan i orkestar Davora Slamniga“ i „Songs from movies that have never been made“ na kojem se nalaze pjesme iz filmova koji nikada nisu snimljeni. S kolegama iz serije „Babylon 5“ snimila je jazz album, a jednu pjesmu posvetila je svom sinu. U SAD je pjevala u zboru jedne crkve.

Pisala je kolumnu u hrvatskim političkim novinama „Feral Tribune“. Izdavačka kuća „Samizdat B92“ te je tekstove objavila 2010. godine u knjizi „Totalna rasprodaja“. Napisala je scenarij za predstavu „Dok nas smrt ne rastavi“ koja je premijerno izvedena u aprilu 2013. godine.

Mira Furlan preminula je u Los Anđelesu 20. januara 2021., u 66. godini života, od posljedica zaraze virusom Zapadnog Nila nakon uboda komarca. 

457. godišnjica smrti sultana Sulejmana I Veličanstvenog

Godine 1566., na današnji dan, umro je Sulejman I Veličanstveni, najpoznatiji i najslavniji sultan Osmanskog Carstva, koji je vladao od 1520. do 1566.

Sultan Sulejman se rodio, najvjerovatnije, 1494. godine u Trabzonu, gradu na sjeveroistoku Turske. Otac mu je bio sultan Selim I, nakon čije smrti, sa 25 godina, Sulejman postaje 10. sultan Osmanskog Carstva. Već u vrijeme njegovog ustoličenja Osmansko Carstvo je bilo najmoćnija zemlja islamskog svijeta, a u 46 godina vladavine Sulejman je udvostručio njegovu površinu.

Mudri vladar

Vladao je mudro, izgradio mnogo džamija, medresa, biblioteka, zgrada za socijalno ugrožene, mostova, a bio je i veoma dobro obrazovan, zbog čega je u narodu bio omiljen. Svjestan da je osmansko zakonodavstvo komplicirano i loše, Sulejman je sakupio sve kanune (zakone) svih prijašnjih sultana i stvorio jedan, pojednostavljeni zakonik Kanun-i Osmani, koji će biti na snazi u Carstvu više od 300 godina. Zbog toga je u narodu dobio nadimak Kanuni (Zakonodavac).

Također, uveo je besplatno školovanje za dječake, a obrazovni centri bili su u sklopu džamija, uz koje su se često nalazile biblioteke, bunari, javne kuhinje i bolnice dostupne svim građanima.

Za njegove vladavine, osnovano je više stotina umjetničkih društava nazvanih Zajednica talentiranih, a pristupiti su mogli umjetnici iz svih osvojenih zemalja, honorare im je isplaćivao lično sultan. Za njegovo veliko razumijevanje za kulturu i umjetnost, koji su tada dostigli najviši nivo u Carstvu, zaslužan je i njegov talent za poeziju, jer je i sam bio dobar pjesnik, pišući pod pseudonimom Muhibbi (Ljubavnik). Neki Sulejmanovi stihovi postali su česte turske uzrečice. Zbog tog jakog kulturnog napretka period Sulejmanove vlasti naziva se zlatnim dobom Osmanskog Carstva.

Ljubav prema Hurem

Pretpostavlja se da je imao tri supruge i ukupno 11 djece, ali je najviše volio konkubinu Hurem (Roxelanu), koju je vjenčao i dozvolio joj da do kraja života živi na dvoru, čime je prekršio osmansku tradiciju. Njegova ljubav prema Hurem, ali i osvajačke sposobnosti, inspirirali su režisere i scenariste najpoznatije i najgledanije turske tv-serije „Sulejman Veličanstveni“, koja je emitirana i u BiH, ali i regiji, proslavivši glumce Halita Ergenca i Merjem Uzerli, koji su igrali glavne uloge Sulejmana i Hurem.

Godine 1566., kada su osmanske trupe krenule u ponovno osvajanje Beča, malo prije dolaska na cilj, sultan Sulejman umire, a na samrtnoj postelji zapovijeda svojim generalima povlačenje, kako ne bi došlo do haosa i svađe u vezi s nasljeđem krune. Jer, borba između njegove djece o nasljeđu počela je još za njegovog života. Naslijedio ga je sin Selim II.