Godine 2008., na današnji dan, preminuo je Adil-beg Zulfikarpašić, kulturni mecena, biznismen, vakif i dobročinitelj.

Zulfikarpašić je rođen u Foči 23. decembra 1921. godine. Njegov otac Husein-beg bio je veleposjednik, te nekadašnji gradonačelnik Foče i član Vakufskog sabora u Sarajevu. U Foči je Adil završio gimnaziju, a Visoku ekonomsku školu u Beogradu. Aktivno je učestvovao u radu Komunističke partije Jugoslavije prije Drugog svjetskog rata, a tokom rata u partizanima.

KPJ i partizani

U februaru 1942. godine Adila su u Sarajevu su uhapsile ustaše i nakon teškog mučenja osudile ga na smrt. Zbog ugledne porodice i činjenice da su mu brata zaklali četnici pomilovan je na dvadeset godina robije. Kaznu je izdržavao u Zenici, pa u Sremskoj Mitrovici. Zatim su ga transportirali u Lepoglavu. Uspio je pobjeći tokom transporta i stigao u Cazinsku krajinu, zatim u Jajce, gdje je formirao Višu partijsku školu.

Nakon rata Adil je u prvoj vladi Narodne Republike Bosne i Hercegovine postavljen za pomoćnika ministra trgovine. Međutim, nakon što je uvidio da kod vodećeg komunističkog sloja počinje borba za materijalnim dobrima i ugodnim životom, odlučio je sve ostaviti i otići u emigraciju.

“Bosanski pogledi”

Početkom februara 1946. godine Zulfikarpašić odlazi u Italiju, u Trst, gdje dobiva politički azil. Odatle prelazi u Rim te u Austriju. U Inzbruku i Gracu studira političke nauke, a za jednu američku novinsku agenciju piše članke o marksizmu.

Godine 1954., Adil odlazi u Švicarsku, gdje se afirmira kao istaknuti predstavnik bošnjačke dijaspore i pristupa Liberalnoj internacionali. Okupljao je najuglednije Bošnjake u emigraciji i radio na projektu stvaranja Bošnjačke demokratske organizacije.

U Beču je Zulfikarpašić od 1960. do 1967. godine izdavao političko-kulturni mjesečni časopis “Bosanski pogledi”, a 1964., s demokratski orijentiranim Bošnjacima okupljenim oko “Bosanskih pogleda” osnovao Liberalni savez Bošnjaka.

Bošnjački institut

Iako je bio veoma uspješan biznismen, Adil se nakon 1980. godine posvetio isključivo kulturnom radu za dobrobit BiH, bošnjaštva i Bošnjaka. U junu 1988. godine osnovao je Bošnjački institut (Bosniaken Institut) u Cirihu, sa statusom zaklade (vakufa).

Kupio je veliku zgradu u okviru kompleksa univerziteta, preuredio je za moderni institut, te u njoj smjestio svoju biblioteku i zbirku umjetnina. Osim toga, Institut se bavio i izdavaštvom, naročito knjiga koje u to vrijeme nisu mogle biti objavljene u BiH i Jugoslaviji te počeo izdavati kulturno-historijski naučni časopis “Islam und der Westen”, na njemačkom i dijelom na bosanskom jeziku.

Povratak u BiH

Zulfikarpašić se vraća u BiH početkom demokratskih procesa u bivšoj Jugoslaviji, te zajedno s Alijom Izetbegovićem inicira stvaranje Stranke demokratske akcije. Međutim, ubrzo su se njegovi liberalni i demokratski pogledi na aktuelne procese i budućnost BiH našli u opreci s ekstremizmom stranačke desnice, zbog čega napušta SDA i formira Muslimansku bošnjačku organizaciju zajedno s još jednim bh. velikanom Muhamedom Filipovićem.

Od 1992. do 1994. godine Zulfikarpašić je pretežno boravio u Cirihu, putujući povremeno u Bosnu i Hercegovinu kao predsjednik Muslimanske bošnjačke organizacije. Pomagao je Bošnjacima u izbjeglištvu, promovirao njihovo okupljanje oko Matice Bošnjaka, kojoj je dao na upotrebu prostorije i svu infrastrukturu u Bošnjačkom institutu u Cirihu.

Preseljava Institut u Sarajevo

Godine 1991., otvorena je podružnica Bošnjačkog instituta u Sarajevu koja je djelovala i tokom agresije na Bosnu i Hercegovinu, od 1992. do 1995. Tri godine nakon rata Zulfikarpašić je odlučio da preseli Bošnjački institut iz Ciriha u Sarajevo.

Dvadeset i četvrtog maja 2001. godine svečano je otvoren moderno i savremeno opremljen Bošnjački institut – Fondacija Adila Zulfikarpašića u Sarajevu, čime je ispunjena Zulfikarpašićeva želja da svojoj zemlji i narodu daruje vakuf zahvaljujući kojem će buduće generacije istraživati historiju i njegovati kulturu Bošnjaka i ostalih naroda Bosne i Hercegovine.

Adil Zulfikarpašić je preminuo nakon kratke i teške bolesti 21. jula 2008. godine. Pokopan je u turbetu ispred Bošnjačkog instituta.

Uhapšen ratni zločinac Radovan Karadžić

Na današnji dan 2008. godine, uhapšen je ratni zločinac Radovan Karadžić, bivši lider bosanskih Srba tokom rata u BiH i bivši predsjednik bh. entiteta Republika Srpska, koji se 13 godina krio iza lika Dragana Dabića.

Međunarodni kazneni sud za zločine počinjene u bivšoj Jugoslaviji u Hagu podigao je dvije optužnice protiv Karadžića – “zbog genocida počinjenog tokom 43-mjesečne opsade Sarajeva, kada je ubijeno 12.000 ljudi, i zbog masakra više od 8.000 Bošnjaka kod Srebrenice 1995.” Terećen je za genocid, sudjelovanje u genocidu, progone, deportacije, nehumane postupke i druge zločine počinjene protiv Bošnjaka, Hrvata i ostalih nesrba u Bosni i Hercegovini za vrijeme agresije na BiH 1992-1995. godine

Prvostepenom presudom, izrečenom 24. marta 2016., Karadžić je osuđen na 40 godina zatvora, da bi nakon tri godine, 20. marta 2019., ta presuda bila preinačena u doživotnu robiju. 

Rođen Ernest Hemingvej

Ernest Hemingvej (Hemingway), američki pisac i dobitnik Nobelove nagrade za književnost, jedan od najvećih književnih stvaralaca 20. vijeka i autor jednog od najboljih svjetskih romana svih vremena “Starac i more”, rođen je na današnji dan 1899. godine.

Hemingvej je počeo pisati već u srednjoj školi, za školske novine, a sa 17 godina postao je novinar jednog uglednog lista i od tada je pisanje ubrzo postalo njegov glavni životni poziv.

Najčitanije i najbolje njegovo djelo je roman “Starac i more“, proglašen jednim od najboljih svjetskih romana, za koji je ovaj slavni pisac dobio Nobelovu nagradu za književnost 1954. godine. “Starac i more” je uvršten u obaveznu školsku lektiru u gotovo svim zemljama svijeta, pa i Bosni i Hercegovini.

Poučne misli

Ernest je volio da putuje. Obišao je cijelu Evropu, potom Kinu, Afriku, Ameriku, a živio je u Parizu, Ki Vestu i Havani. Bavio se i lovom i ribolovom. Osim Nobelove, dobitnik je i Pulicerove nagrade, a najveća potvrda njegovog kvaliteta jesu brojne knjige i filmovi koji su rađeni o njegovom liku i djelu. Mnogi pisci su pisali romane posvećene Hemingveju, a jedan od najpopularnijih je “Pariska žena“ Pole Meklejn (Paula McLain), roman o prvoj Hemingvejevoj ženi i njihovom burnom životu u Parizu 1920-ih godina. Poznatiji Ernestovi romani su i “Zbogom oružje“, “Imati i nemati“, “Za kim zvona zvone“...

Godine 1961., Hemingvej je izvršio samoubistvo, a svijetu u amanet ostavio je mnogo poučnih misli o životu, ljubavi, uspjesima, koje se često i danas citiraju, naročito na društvenim mrežama:

- čovjeku trebaju skoro dvije godine da nauči da govori i otprilike 50 godina da nauči da šuti

- što su pisci bolji, to manje govore o onome što su napisali

- ljudi koji nemaju čime da se hvale, hvale se svojom nesrećom

- čovjek mora biti zaljubljen u jednu ženu da bi stvorio osnovu za prijateljstvo

- mladost imamo da bismo činili gluposti, a starost da bismo žalili za tim glupostima

- mogu nas ponižavati, ali nas ne mogu poniziti

- sreća kod inteligentnih ljudi je najrjeđa stvar viđena

- moramo se navići da na najvažnijim raskrsnicama ne nalazimo uvijek znakove.