Na današnji dan 2017. godine, u Beogradu je preminuo Ljubiša Samardžić Smoki, jedan od najboljih srbijanskih i regionalnih glumaca. Osim glumom, bavio se i režijom i produkcijom filmova i serija.

Samardžić je rođen 19. novembra 1936. u Skoplju, u rudarskoj porodici. Otac Dragan preminuo je kad je Ljubiša imao devet godina, pa je Ljubiša još u srednjoškolskim danima morao pomagati majci, radeći različite poslove. Nakon gimnazije u Beogradu upisuje Akademiju za pozorište, film, radio i televiziju u klasi Bojana Stupice koji je odmah primijetio njegov talent, te isposlovao da Ljubiša dobije stipendiju Ateljea 212.

Kao student Ljubiša je počeo glumiti u nekoliko pozorišnih predstava Jugoslovenskog dramskog pozorišta, koje ubrzo napušta, okrećući se glumi u filmovima. Prvu filmsku ulogu dobio je u filmu “Igre na Skelama” (1961.) reditelja Srećka Viganda (Weyganda), a već naredne godine, ulogom šarmantnog nespretnjakovića u filmu „Prekobrojna“, Branka Bauera, skreće pažnju kritike i publike. Zbog toga je u narednom filmu „Peščani grad“ dobio glavnu ulogu, nakon koje mu je ostao cjeloživotni nadimak Smoki, prema liku kojeg je glumio.

Partizanski filmovi

Ipak, najveću slavu stekao je ulogama u partizanskim filmovima, posebno u filmovima Veljka Bulajića „Bitka na Neretvi“ i „Kozara“, a domaćoj i svjetskoj sceni najviše će ostati u sjećanju po ulozi ilegalca Zisa u filmu „Valter brani Sarajevo“ reditelja Hajrudina Krvavca.

Tokom bogate karijere Ljubiša Samardžić je u glumio u više od 100 filmova različitih žanrova i tv-serija poput kultnih „Kuda idu divlje svinje“, „Policajac sa petlovog brda„ i „Vruć vetar“.

Osvojio je brojne nagrade na festivalima u Jugoslaviji i šire. Na Filmskom festivalu u Veneciji, 1967. godine, dobio je nagradu Kup Volpi (Copa Volpi) za ulogu u filmu „Jutro“, reditelja Puriše Đorđevića, te za isti film, 1968., nagradu Ona i on i TV Novosti za najbolji glumački par godine s Milenom Dravić.

U periodu od 1973. do 1988. dobio je čak šest Zlatnih arena na Pulskom filmskom festivalu za svoja glumačka ostvarenja, postavši najnagrađeniji glumac Pulskog festivala. Za najbolji glumački par dobio je priznanje s Vesnom Čipčić u TV seriji „Vruć vetar“ Aleksandra Đorđevića na filmskim susretima u Nišu. Osim navedenih, dobitnik je i nagrada: AVNOJ-a za životno djelo, „Pavle Vujisić“, Akademije „Ivo Andrić“, „Milan Žmukić“...

Uspješan režiser

Samardžić je postigao zapažene uspjehe i u režiserskom poslu. Prvi film „Nebeska udica“, koji je režirao i producirao u svojoj produkcijskoj kući „Sinema dizajn (Cinema design)“, 1999. godine, premijerno je emitiran na Berlinskom filmskom festivalu 2000. godine, a bio je prvi srbijanski kandidat za Oskara u kategoriji za najbolji strani film van engleskog govornog područja, također 2000. godine.

Naredni film koji je režirao - “Nataša, nagrađen je u kategoriji za najbolju žensku ulogu (glumica Tijana Kondić) na Festivalu u Puli, a nagradu za najbolji film dobio je u Bugarskoj (Albeni), te nagradu za umjetničko izražavanje na MED filmu 2002. u Rimu.

Ljubišino također režisersko ostvarenje - film “Ledina” iz 2003. godine, jeste, ustvari, njegova najintimnija drama, koju je snimio nakon smrti svog sina. Filmom „Ledina“ zatvoren je simbolično Berlinski filmski festival, a dva dana poslije, prikazan je kao jedini domaći film na FEST-u.

Samardžić je režirao i dvije tv-serije: „ Jesen stiže, dunjo moja“ i „Miris kiše na Balkanu“, koje su producirane u njegovoj produkcijskoj kući. 

Međunarodni dan pismenosti

Danas se obilježava Međunarodni dan pismenosti, koji je proglasio UNESCO, 1965. godine, a prvi put je obilježen 1967., radi podsjećanja međunarodne zajednice na status pismenosti i obrazovanja na globalnom nivou. Cilj ovog datuma jeste da se istakne važnost pismenosti za pojedince, zajednice i društva.

Prema statistikama, približno 775 miliona odraslih ima problem s nedostatkom minimalne pismenosti; jedno od pet odraslih i dalje je nepismeno, a dvije trećine tog broja čine žene; 60,7 miliona djece ne pohađa školu, a još mnogo njih pohađa je neredovno ili prekine školovanje.

Obilježavanja ovog praznika uključuje specifične teme, u skladu s ciljevima "Obrazovanja za sve" i drugih UN-ovih programa posvećenih obrazovanju. Brojni svjetski književnici aktivno su uključeni u ove UN-ove programe, kako bi doprinijeli podizanju svijesti o problemu nepismenosti. Također, uključene su i razne kompanije i humanitarne organizacije koje podržavaju borbu protiv nepismenosti, među kojima su Centar za istraživanje globalnog razvoja, Montblanc, Nacionalni institut za pismenost i Rotary International.

Umro bosanski kralj Stjepan Dabiša

Godine 1395., na današnji dan, umro je bosanski kralj Stjepan Dabiša, koji je vladao Bosanskim kraljevstvom nakon smrti kralja Tvrtka I Kotromanića, od 1391. do 1395. godine.

Dabišino porijeklo nije sasvim razjašnjeno. Zna se da je bio vanbračno dijete i unuk bana Stjepana I Kotromanića, ali se ne zna tačno ko je od dva mlađa Stjepanova sina bio Dabišin otac. Prema jednima, otac mu je bio Ninoslav Kotromanić (ponegdje nazvan Miroslavom), mlađi brat Vladislava Kotromanića, a prema drugima, bio je mlađi vanbračni sin Vladislava Kotromanića i polubrat Tvrtka I. Kako je Ninoslav Kotromanić umro prije 1315. godine, mala je vjerovatnost da je Dabiša bio njegov sin.

Na prijestolje je došao nakon smrti Tvrtka I, a pretpostavlja se da ga je plemstvo izabralo za kralja zato što je bio star i nemoćan, kako bi imalo veću kontrolu nad državom. Spomenut je u diplomatskim zapisima još 1358. godine, zbog čega se i pretpostavlja da je u poznim godinama zasjeo na bosanski prijesto. 

Prije godinu preminula britanska kraljica Elizabeta II

Prošla je godina od smrti britanske kraljice Elizabete II, punog imena Elizabeta Aleksandra Meri (Elizabeth Alexandra Mary), najdugovječnijeg britanskog monarha i najdugovječnije žene na čelu države u historiji.

Elizabeta je rođena 1926. godine u Londonu, kao prvo dijete vojvode i vojvotkinje od Yorka, kasnije kralja Džordža VI (George) i kraljice Elizabete I. Školovala se privatno kod kuće, a javne dužnosti počela je obavljati tokom Drugoga svjetskog rata.

U novembru 1947. godine, Elizabeta se udala za Filipa Monbatena (Philip Mountbatten), bivšeg princa Grčke i Danske, a njihov brak trajao je 73 godine, do Filipove smrti 2021. Imali su četvero djece: Čarlsa (Charles), sadašnjeg kralja Velike Britanije, princezu Anu (Anne), princa Endrjua (Andrew), vojvodu od Yorka, i princa Edvarda (Edward), grofa od Wessexa.

Kada joj je otac umro, u februaru 1952., tada 25-godišnja Elizabeta postala je kraljica sedam nezavisnih zemalja Commonwealtha: Ujedinjenog Kraljevstva, Kanade, Australije, Novog Zelanda, Južne Afrike, Pakistana i Cejlona.

Kraljica Elizabeta umrla je u dvorcu Balmoral, u 96. godini.